Ρέθυμνο
Το στρατόπεδο Χαϊδαρίου χτίστηκε επί δικτατορίας Μεταξά το 1937 και χρησίμευσε ως στρατώνας, χωρίς όμως να ολοκληρωθούν οι εργασίες κατασκευής. Βρίσκεται στους πρόποδες του Ποικίλου όρους, βόρεια της Λεωφόρου Αθηνών – Κορίνθου. Λειτούργησε υπό τις διαταγές των Ιταλών για λίγες μόνο ημέρες και στις 10 Σεπτεμβρίου 1943 πέρασε στα χέρια των Γερμανών και συγκεκριμένα της SD (Sicherheitsdienst), της Υπηρεσίας ασφαλείας των Ναζί.
Ο χώρος του στρατοπέδου Χαϊδαρίου είναι τόπος μαρτυρίου και ιστορικής μνήμης. Θεωρείται για την Ελλάδα χώρος αντίστοιχος με τα στρατόπεδα Άουσβιτς, Μαουτχάουζεν, Νταχάου, που όμως, σχεδόν αμέσως μετά τη συντριβή των δυνάμεων του Άξονα, ανακηρύχθηκαν ιστορικά μνημεία και με σειρά ενεργειών εξασφαλίστηκε η ανάδειξη και η προβολή τους. Στη χώρα μας, αντίθετα, η ιστορία της Εθνικής Αντίστασης επί πολλά χρόνια αγνοήθηκε. Μόλις το 1982, με τον Νόμο 1285 που ψήφισε η ελληνική Βουλή, ήλθε η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και άρχισε να παίρνει τις πραγματικές της διαστάσεις ως κορυφαίο ιστορικό γεγονός. Σ' αυτά όμως τα 40 περίπου χρόνια της αγνόησής της, η ιστορία του στρατοπέδου έμενε στο περιθώριο. To στρατόπεδο εχρησιμοποιείτο από μονάδες του ελληνικού στρατού ήδη από το τέλος της δεκαετίας του ’40. Συγκεκριμένα είχαν εγκατασταθεί εκεί δύο Κέντρα Εκπαιδεύσεως, το ένα Πεζικού (ΚΕΒΟΠ) και το άλλο Διαβιβάσεων (ΚΕΔ). Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα το περίφημο Μπλοκ 15, στο οποίο εκρατούντο όσοι επρόκειτο να οδηγηθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα την επόμενη μέρα, και από όπου ξεκίνησαν την αυγή της Πρωτομαγιάς οι «200» για την Καισαριανή, χρησιμοποιήθηκε ως πειθαρχείο. Σ' αυτή την περίοδο με τα επιχρίσματα καταστράφηκαν μοναδικά ιστορικά ντοκουμέντα που οι αγωνιστές της Αντίστασης είχαν γράψει στους τοίχους και σε άλλα σημεία την ύστατη στιγμή, πριν ολοκληρώσουν την προσφορά και τη θυσία τους.
...
Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, μέχρι το 1982 ούτε οι επιζήσαντες κρατούμενοι του στρατοπέδου μπορούσαν να επισκεφτούν τον τόπο του μαρτυρίου τους. Η πρώτη εκδήλωση ιστορικής μνήμης έγινε επί δημαρχίας Δημήτρη Γιαχνή, όταν μαζί με αρκετούς πολίτες την Πρωτομαγιά κατέθεσαν στη μνήμη των αγωνιστών στεφάνια δάφνης μπροστά στην πύλη του στρατοπέδου, αφού τους απαγορεύτηκε η είσοδός τους στον ιστορικό τόπο. Η εκδήλωση αυτή συνεχιζόταν και επί δημάρχου Δημ. Σκαμπά. Μετά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης η εκδήλωση έγινε μέσα στο στρατόπεδο, μπροστά στο Μπλοκ 15, με την παρουσία εκπροσώπων του πολιτικού κόσμου.Έκτοτε, και μέχρι σήμερα η εκδήλωση αυτή διοργανώνεται κάθε χρόνο το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου, σε συνεργασία με τον Δήμο Καισαριανής και τις αντιστασιακές οργανώσεις. Παράλληλα, έπειτα από αίτημα του Δήμου Χαϊδαρίου επί δημάρχου Κυριάκου Ντηνιακού, το Μπλοκ 15 κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο με απόφαση της υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη. Παράλληλα, το έτος 1986 προκηρύχθηκε πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για το έμβλημα του Δήμου Χαϊδαρίου. Όρος του διαγωνισμού ήταν το έμβλημα να είναι εμπνευσμένο από την ιστορία του στρατοπέδου. To πρώτο βραβείο δόθηκε στην ιδέα του αρχιτέκτονα Νίκου Τριάντη, σύμφωνα με την οποία μέσα από το συρματοπλεγμένο Μπλοκ 15 ξεπετάγεται ένα κόκκινο λουλούδι, δίνοντας ταυτόχρονα το μήνυμα της αισιοδοξίας. Η εικαστική αυτή σύνθεση έκτοτε αποτελεί το έμβλημα του Δήμου.
Παράλληλα, ο Δήμος Χαϊδαρίου ονόμασε Οδό Αγωνιστών Στρατοπέδου Χαϊδαρίου την οδό Βασιλέως Γεωργίου, από την οποία περνούσαν τα καμιόνια με τους αγωνιστές. Στον δρόμο αυτό πολλοί αγωνιστές στη διαδρομή προς το εκτελεστικό απόσπασμα πετούσαν σημειώματα με τη συγκλονιστική στη λιτότητά της φράση «πάω για εκτέλεση». Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του συμπολίτη μας Κώστα Χατζηγεωργίου, που ενώ ήταν τραυματίας του αλβανικού μετώπου, μέσα από το νοσοκομείο συνέχιζε την αντιστασιακή του δράση. To 1943, όμως, συνελήφθη και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο. Στις 23 Απρίλη 1944, και ενώ οδηγείτο στον τόπο εκτέλεσης, στη Ριτσώνα, τη στιγμή που περνούσε το καμιόνι από τη σημερινή οδό Αγωνιστών Στρατοπέδου Χαϊδαρίου, στη συμβολή με την οδό Πλαστήρα, πέταξε φωτογραφία του μικρού ανιψιού του, πάνω στην οποία είχε γράψεΐ: «Εγώ πάω για εκτέλεση. To παιδί να το βγάλετε Κώστα». Από τον δρόμο αυτό περνούσαν επίσης τα αυτοκίνητα με τις σορούς των ηρώων που είχαν εκτελεστεί μέσα στον χώρο του στρατοπέδου, στον δρόμο για το Γ Νεκροταφείο. Μάλιστα, από τα νωπά θανάσιμα τραύματα των αγωνιστών έρεε αίμα στον χωμάτινο τότε δρόμο. Κατά κυριολεξία, λοιπόν, ο δρόμος αυτός είναι ποτισμένος με το αίμα των αγωνιστών της Αντίστασης.
Σήμερα, η οδός Αγωνιστών Στρατοπέδου Χαϊδαρίου εκτείνεται παράλληλα με την οδό Στρατάρχου Καραϊσκάκη σε όλο το μήκος από τη λεωφόρο Αθηνών μέχρι την Ιερά Οδό, και το τετράπλευρο αυτό αποτελεί το ιστορικό κέντρο της σύγχρονης πόλης.
Μετά την τελική διαμόρφωση του δρόμου το έτος 2001, οι παράλληλες δενδροστοιχίες, τα κλασικά φωτιστικά, οι ειδικές πλακοστρώσεις, σε συνδυασμό με τη δεδομένη ιστορική σημασία, προσδίδουν μια ιδιαίτερη ταυτότητα στην οδό Αγωνιστών Στρατοπέδου Χαϊδαρίου, που εκτός από κεντρικός εμπορικός δρόμος φιλοξενεί σημαντικές για τη ζωή της πόλης λειτουργίες, όπως το Δημοτικό Κολυμβητήριο και ο ιστορικός κινηματογράφος «Άνοιξη». To τμήμα του δρόμου αυτού από τη λεωφόρο Αθηνών μέχρι τις πύλες του Στρατοπέδου ονομάστηκε οδός Αντώνη Φλούντζη, για να τιμηθεί η μνήμη του γιατρού του στρατοπέδου, που σ’ ένα μεστό και τεκμηριωμένο βιβλίο με τον τίτλο Χαϊδάρι, κάστρο και βωμός της Εθνικής Αντίστασης, κατέγραψε την ιστορία του στρατοπέδου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου